Słowniczek pojęć kanonicznych wykorzystywanych w procesach o stwierdzenie nieważności małżeństwa

W poniższym artykule opiszę w skrócie pojęcia wystepujace w procesach o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Adwokat kościelny / Pełnomocnik procesowy – prawnik reprezentujący stronę w procesie o nieważność małżeństwa. Jego uprawnienia reguluje kodeks prawa kanonicznego, instrukcja procesowa Dignitas Connubii, oraz motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus.

Audytor – sędzia, który zbiera materiał dowodowy mający na celu ustalenie stanu faktycznego w sprawie.

Dyskusja sprawy – moment w procesie kanonicznym, kiedy strony mogą zapoznać się z aktami, oraz zgłaszać swoje uwagi.

Dyspensa super rato
– nazwa procedury polegającej na uzyskaniu dyspensy od małżeństwa ważnie zawartego, ale niedopełnionego.

Instrukcja sprawy – czas w procesie kiedy gromadzone są dowody, najczęściej materiały związane z przesłuchaniem stron i świadków.

Kancelaria kanoniczna, kancelaria prawa kanonicznego, poradnia kanoniczna, usługi adwokata kościelnego – tak zazwyczaj nazywają się kancelarie świadczące pomoc w zakresie pomocy w uzyskaniu nieważności małżeństwa kanonicznego. Prawo kanoniczne nie reguluje wprost nazewnictwa tego typu działalności.

Kanonista – określenie prawnika, będącego absolwentem prawa kanonicznego.

Niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej – najczęściej spotykany tytuł ( kanon. 1095 n. 3 ) z którego rozpatrywana jest nieważność małżeństwa w składanych w sądach kościelnych skargach powodowych. Nie chodzi tu o chorobę psychiczną, ale raczej o wady charakteru. Przyczyną psychiczną z której rozpatrywana jest nieważność małżeństwa kościelnego bardzo często bywa niedojrzałość. Niedojrzałość może przejawiać się na przykład wysokim egoizmem, utrudniającym relację międzyosobowe.

Obrońca węzła małżeńskiego – występuje w procesie przeciwko nieważności, jego celem jest przedstawianie wszystkich dowodów, które mogłyby świadczyć o tym, że jednak z jakichś powodów małżeństwo zostało zawarte ważnie.

Ordynariusz – najczęściej w procesach kanonicznych odnosi się do biskupa diecezjalnego, chodź pojęcie to jest zdecydowanie szersze.

Powód– osoba składająca skargę powodową i twierdząca, że jej małżeństwo zostało zawarte nieważnie z różnych względów, często może być także z jej własnej „winy”.

Pozwany – w procesach o nieważność małżeństwa, nie jest to osoba, którą się o coś oskarża, jest osoba z zasady przedstawiająca inne stanowisko niż powód.

Rota Rzymska – najwyższy trybunał w sprawach o nieważność w Kościele katolickim.

Skarga powodowa – pismo zaskarżające nieważność małżeństwa.

Stwierdzenie nieważności małżeństwa kanonicznego – taka jest poprawna nazwa wyroku w którym orzeka się nieważności małżeństwa kanonicznego. Inne nazwy np.: unieważnienie ślubu kościelnego, unieważnienie małżeństwa kościelnego, rozwód kościelny są popularne, ale niepoprawne.

Sąd Biskupi – miejsce gdzie odbywa się proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa kanonicznego. Zazwyczaj każda diecezja ma swój sąd. Zdarza się jednak, że Sąd może być dla kilku diecezji np.: Sąd Metropolitalny Warszawski jest również właściwy dla Diecezji Warszawsko – Praskiej, oraz Ordynariatu. Oprócz nazwy sąd biskupi mogą też występować inne określania np.: sąd kościelny, sąd diecezjalny, trybunał kościelny, sąd metropolitalny, lub trybunał metropolitalny.

Wikariusz sądowy, oficjał – duchowny zarządzający sądem kościelnym

Właściwość sądowa – oznacza, który sąd jest właściwy do rozpatrzenia nieważności małżeństwa. Właściwy jest sąd zawarcia małżeństwa oraz miejsca gdzie przebywa strona pozwana lub powodowa albo gdzie znajduje się więcej dowodów świadczących o nieważnoćci małżeństwa, w tym także świadków.