Procedura kościelna dotycząca stwierdzenia nieważności małżeństwa, która obowiązywała od 1983 roku, była długa i dość skomplikowana. Trwała nawet kilka lat i mogła toczyć się w dwóch lub nawet trzech różnych diecezjach na terenie Polski, a w niektórych przypadkach, ostatecznie trafiała do rozpatrzenia przez Stolicę Apostolską. Wiązało się to również ze sporymi kosztami i stresem wywołanym przez przeciągający się proces. Dlatego papież Franciszek, wychodząc naprzeciwko tym wszystkim, którzy chcą uregulować swoją sytuację w Kościele, zmienił normy procesowe, tak, aby było łatwiej, szybciej, a zarazem taniej. Zmiany zostały opublikowane w motu proprio o wymownym tytule: Pan Jezus łagodnym sędzią („Mitis Iudex Dominus Iesus”).
Poniżej kilka głównych różnic, które mają największe praktyczne znaczenie dla osób ubiegających się o stwierdzenie nieważności małżeństwa:
WŁAŚCIWOŚĆ MIEJSCOWA SĄDU
BYŁO:
Dotychczas sprawy małżeńskie miały toczyć się w sądzie diecezji, gdzie małżeństwo było zawarte lub gdzie mieszka strona pozwana.
JEST:
Po wejściu w życie nowych przepisów można już wszcząć proces także w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania strony powodowej bez potrzeby zgody drugiej strony.
WNIOSKI:
Łatwiej będzie wybrać wygodniejszy dla nas sąd kościelny. W efekcie czego będzie można zaoszczędzić między innymi czas i pieniądze na zbędne, odległe dojazdy. Nie bez znaczenia jest również możliwość prowadzenia procesu tam, gdzie trzeba będzie zbierać większość dowodów i to bez potrzeby pytania strony pozwanej o zgodę.
JEDNA INSTANCJA ZAMIAST DWÓCH
BYŁO:
W myśl obowiązującego wcześniej prawa, do zakończenia procedury wymagane były dwie zgodne decyzje, dwóch różnych trybunałów kościelnych. Wydłużało to proces co najmniej o kilkanaście dodatkowych miesięcy, a także narażało stronę wnoszącą skargę do ponoszenia dodatkowych kosztów.
JEST:
Aktualnie zrezygnowano z dotychczas obowiązującego wymogu, by orzeczenie nieważności małżeństwa wydane w sądzie kościelnym było potwierdzone decyzją trybunału drugiej instancji.
WNIOSKI:
Po zmianach wprowadzonych 8 grudnia 2015 roku, wymagana jest tylko jedna instancja, która orzeknie, że małżeństwo zostało zawarte nieważnie. Druga instancja pojawia się dopiero w momencie apelacji tej strony, która wyrokiem nie jest usatysfakcjonowana. Czas na taką apelację to 15 dni, jeśli w tym terminie żadna ze stron nie odwoła się od wyroku, wówczas ten stanie się prawomocny, a strony będą mogły zawrzeć ponownie ślub kościelny.
PROCES SKRÓCONY 45-DNIOWY
NOWOŚĆ:
Największą zmianą, jaką wniosły nowe przepisy, jest ustanowienie dodatkowego, nowego trybu procesowego, tzw. procesu skróconego (łac. „processus brevior”) w celu szybszego orzekania w sprawach, w których nieważność małżeństwa jest oczywista. W tego rodzaju oczywistych sprawach ma orzekać sam biskup diecezji. Aby proces mógł toczyć się w tym trybie, muszą zaistnieć łącznie dwie przesłanki:
- sprawę o nieważność małżeństwa muszą wnieść wspólnie dwie strony lub jedna, ale za zgodą drugiej;
- sprawa musi być oczywista i wyraźnie potwierdzona już na etapie składania skargi powodowej.
WNIOSKI:
Ustawodawca przewiduje, że proces skrócony będzie trwał ok. 45 dni będzie miał zastosowanie przede wszystkim w następujących wypadkach:
- brak wiary mogący prowadzić do symulacji konsensu lub błędu w odniesieniu do instytucji małżeństwa;
- bardzo krótki czas pożycia małżeńskiego, aborcja dokonana dla uniknięcia zrodzenia potomstwa;
- pozostawanie w relacji pozamałżeńskiej w czasie zawierania małżeństwa lub wkrótce po ślubie;
- zatajenie poważnych okoliczności i faktów sprzed zawarcia małżeństwa (bezpłodności, choroby zakaźnej, posiadania potomstwa, dopuszczenia się przestępstwa);
- przemoc fizyczna w celu wymuszenia zgody na małżeństwo;
- dysfunkcja psychiczna potwierdzona dokumentacją lekarską.
Należy jednak zawsze pamiętać, że decyzja o zastosowaniu procesu skróconego będzie pozostawała w gestii kościelnej władzy sądowniczej.
W razie pytań odnośnie zastosowania procesu skróconego w Państwa przypadku prosimy o kontakt pod numerem telefonu: 723-734-756
lub na facebooku: https://www.facebook.com/OrlinskiKanonista/